แบคทีเรียในสกุล Vibrio เช่น V. parahaemolyticus สามารถก่อโรคในสัตว์น้ำ เช่น โรคตับและตับอ่อนวายเฉียบพลัน (AHPND) โรคขี้ขาว (white feces syndrome) โรคกุ้งตัวใส (Translucent post-larvae syndrome, TPD) โรควิบริโอซิส (vibriosis) ก่อให้เกิดความสูญเสียทางเศรษฐกิจหลายหมื่นล้านบาทในอุตสาหกรรมเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำทั่วโลก แบคทีเรียเหล่านี้หากปนเปื้อนมาในอาหารก็สามารถก่อโรคในมนุษย์ได้ โดยก่อโรคอาหารเป็นพิษไปจนถึงภาวะติดเชื้อในกระแสเลือดที่อันตรายถึงชีวิต การใช้ยาปฏิชีวนะอย่างไม่เหมาะสมเพื่อควบคุมการติดเชื้อแบคทีเรียในระบบเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำอาจส่งผลให้เกิดและแพร่กระจายของเชื้อดื้อยาต้านจุลชีพ (antimicrobial resistance, AMR) ซึ่งเป็นภัยคุกคามร้ายแรงต่อสุขภาพของสัตว์และมนุษย์
วัคซีน และสารกระตุ้นภูมิคุ้มกันถือเป็นทางเลือกที่มีศักยภาพที่จะลดการพึ่งพายาปฏิชีวนะ อย่างไรก็ตาม วัคซีนเชื้อตาย (inactivated whole-cell vaccines) ที่นิยมใช้ในปัจจุบันให้การปกป้องแบบจำเพาะกับเชื้อซีโรวาร์ที่ใช้ในวัคซีนเท่านั้น จะไม่ปกป้องสัตว์จากการระบาดของเชื้อซีโรวาร์อื่น หรือสปีชีส์อื่นที่ใกล้เคียง เนื่องจากเชื้อ Vibrio ที่ก่อโรคมีหลายสปีชีส์ และหลายสายพันธุ์ การพัฒนาวัคซีนที่ปกป้องครอบคลุมเชื้อ Vibrio ก่อโรคหลายสปีชีส์จึงเป็นสิ่งจำเป็น นอกจากนี้การฉีดวัคซีนในสัตว์น้ำเป็นสิ่งที่ปฏิบัติจริงได้ยาก เนื่องจากต้นทุน และแรงงานสูง ไม่คุ้มค่า โดยเฉพาะกับการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำในประเทศรายได้ต่ำถึงปานกลาง (Low and Middle Income Countries, LMICs) ระบบการให้วัคซีนที่มีต้นทุนต่ำ ยั่งยืน และนำไปใช้จริงได้ง่ายจึงยังมีความจำเป็น
เพื่อแก้ไขปัญหาดังกล่าว โครงการ AlgaeVax: A Cost-Effective, Edible Microalgae Delivery Platform for a Universal Vibriosis Vaccine in Aquaculture นำโดย ดร.วรางคณา สงสังข์ทอง ร่วมกับ ดร.ศุภรัตน์ แตงชัยภูมิ และดร. กัลยาณ์ ศรีธัญญลักษณา-แดงติ๊บ จากไบโอเทค สวทช. ร่วมกับ Dr. Ha Thanh Dong และ Mr. Nguyen Tien Vinh จากสถาบันเทคโนโลยีแห่งเอเชีย (AIT) และ Prof. Saul Purton จาก University College London (UCL) สหราชอาณาจักร ได้รับทุนสนับสนุนงานวิจัยมูลค่ากว่า £70,000.00 หรือประมาณ 2,980,000 บาท ได้รับทุนจากโครงการ BactiVac, the Bacterial Vaccines Network ภายใต้ University of Birmingham สหราชอาณาจักร โดยมีระยะเวลาตั้งแต่ พฤศจิกายน 2568 – กรกฎาคม 2569
โครงการ AlgaeVax มุ่งพัฒนาวัคซีนแบบกินได้ ที่ปกป้องสัตว์น้ำต่อเชื้อ Vibrio ก่อโรคหลายสปีชีส์โดยใช้สาหร่ายเซลล์เดียวขนาดเล็ก (Chlamydomonas reinhardtii) ที่มีความปลอดภัย (generally recognized as safe, GRAS) มาเป็นตัวผลิตแอนติเจนที่ปกป้องครอบคลุมเชื้อ Vibrio หลายสปีชีส์ (universal Vibrio antigens) เมื่อได้สาหร่ายเซลล์เดียวที่แสดงออกแอนติเจน หรือ “AlgaeVax” แล้วสามารถคลุก AlgaeVax ไปบนอาหารเม็ดเพื่อใช้เป็นวัคซีนแบบกินสำหรับสัตว์น้ำได้ นวัตกรรมนี้มีเป้าหมายเพื่อให้การป้องกันโรคมีประสิทธิภาพ ต้นทุนเข้าถึงได้ และขยายใช้ในระดับอุตสาหกรรมได้ง่าย พร้อมทั้งลดความเสี่ยงของการดื้อยาต้านจุลชีพในระบบเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ
โครงการนี้ได้รับการสนับสนุนทุนจาก BactiVac, the Bacterial Vaccines Network ภายใต้ Medical Research Council (MRC) และ International Science Partnerships Fund นอกจากนี้ ยังได้รับการสนับสนุนเพิ่มเติมจาก Department of Health and Social Care (DHSC) ผ่านโครงการ Global AMR Innovation Fund (GAMRIF) ซึ่งเป็นโครงการความช่วยเหลือจากสหราชอาณาจักรที่สนับสนุนงานวิจัยนวัตกรรมระยะเริ่มต้นในสาขาที่ขาดแคลนงบประมาณด้านการดื้อยาต้านจุลชีพ (AMR) เพื่อประโยชน์แก่ประเทศรายได้ต่ำและรายได้ปานกลาง (LMICs) ซึ่งได้รับผลกระทบจากปัญหา AMR มากที่สุด
ข้อคิดเห็นที่ปรากฏในสิ่งพิมพ์นี้เป็นของผู้เขียน และไม่จำเป็นต้องสอดคล้องกับมุมมองของกระทรวงสาธารณสุขและการดูแลสังคมแห่งสหราชอาณาจักร