เมื่อวันที่ 3 ธันวาคม 2556 สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ (วช.) ได้ประกาศผลการพิจารณารางวัลสภาวิจัยแห่งชาติ ประเภท รางวัลนักวิจัยดีเด่นแห่งชาติ รางวัลผลงานวิจัย รางวัลวิทยานิพนธ์ ประจำปี 2556 และรางวัลผลงานประดิษฐ์คิดค้น ประจำปี 2557

 

ในปีนี้มีนักวิจัยไบโอเทคและผู้ทำงานร่วมในหน่วยวิจัยไบโอเทค ได้รับรางวัล ดังนี้

 

ศ. ดร. ทิมโมที วิลเลียม เฟลเกล ผู้เชี่ยวชาญ หน่วยวิจัยเพื่อความเป็นเลิศเทคโนโลยีชีวภาพกุ้ง (Centex Shrimp) ซึ่งเป็นหน่วยงานความร่วมมือระหว่างไบโอเทค และมหาวิทยาลัยมหิดล ได้รับรางวัลนักวิจัยดีเด่นแห่งชาติ สาขาเกษตรศาสตร์และชีววิทยา ศ. ดร. ทิมโมที เป็นผู้เชี่ยวชาญด้านระบบภูมิคุ้มกันในกุ้ง และการพัฒนาวิธีการตรวจเชื้อก่อโรคในกุ้งโดยใช้ DNA probe นอกจากนี้ ยังเป็นบรรณาธิการ ของวารสารทางวิชาการนานาชาติ ได้แก่ Diseases of Aquatic Organisms และวารสาร Inter-Research Science Publisher แห่งประเทศเยอรมนี และเป็นสมาชิกสมาคม วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ ศ. ดร. ทิมโมที มีผลงานตีพิมพ์ ทั้งในวารสารทางวิชาการนานาชาติ และหนังสือ มากกว่า 90 เรื่อง ผลงานล่าสุดคือ การพัฒนาวิธีการตรวจแบคทีเรียสาเหตุกุ้งตายด่วน (Early Mortality Syndrome: EMS) โดยทำวิจัยร่วมกับคณะนักวิจัยไต้หวัน และมีการเผยแพร่ข้อมูลวิธีการตรวจสู่สาธารณะเพื่อนำไปใช้ในการลดการระบาดของโรค

ดร. ปิติ อ่ำพายัพ นักวิจัย ศูนย์เชี่ยวชาญเฉพาะทางด้านอณูชีววิทยาและจีโนมกุ้ง ซึ่งเป็นหน่วยงานความร่วมมือระหว่างไบโอเทคกับจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ได้รับรางวัลผลงานวิจัย ระดับดีเด่น จากงานวิจัยเรื่อง “กลไกระดับโมเลกุลของการสร้างเมลานินโดยระบบโพรฟีนอลออกซิเดสและบทบาทสำคัญในการตอบสนองภูมิคุ้มกันต่อการต้านเชื้อก่อโรคที่สำคัญในกุ้ง” เพื่อเพิ่มความเข้าใจในระบบภูมิคุ้มกันของกุ้ง และใช้เป็นแนวทางในการหาวิธีควบคุมและลดการสูญเสียผลผลิตอันเนื่องมาจากการระบาดของโรคในกุ้ง

 

จากข้อมูลการทดลองยับยั้งการแสดงออกของยีนและการทดลองทางชีวเคมี ทำให้สามารถค้นพบองค์ความรู้ใหม่ที่สำคัญของการสร้างเมลานินโดยระบบโพรฟีนอลออกซิเดสในกุ้งกุลาดำ โดยสามารถสรุปแบบจำลองกลไกการกระตุ้นการสร้างเมลานินโดยระบบโพรฟีนอลออกซิเดสซึ่งเริ่มจากโปรตีนจดจำของกุ้งชื่อ PmLGBP และ PmClipSP2 ทำหน้าที่ร่วมกันจับกับผนังเซลล์ของจุลชีพคือ LPS จากแบคทีเรียแกรมลบ และ β-glucan จากเชื้อรา ส่งผลให้เกิดการกระตุ้นการทำงานของกลุ่มคลิปโดเมนซีรีนโปรติเนสที่ชื่อโพรฟีนอลออกซิเดสแอคติเวติงเอนไซม์ (PmPPAE1 และ PmPPAE2) และคลิปโดเมนซีรีนโปรติเนสโฮโมล็อก (PmMasSPH1 และ PmMasSPH2) ทำหน้าที่เปลี่ยนโพรฟีนอลออกซิเดส (PmproPO1 และ PmproPO2) ให้เป็นเอนไซม์ฟีนอลออกซิเดสที่ทำหน้าที่สร้างเมลานินในการฆ่าเชื้อจุลชีพ องค์ความรู้ที่ได้จากงานวิจัยนี้ช่วยชี้ให้เห็นถึงบทบาทและความสำคัญของระบบโพรฟีนอลออกซิเดสในการสร้างเมลานินในระบบภูมิคุ้มกันที่มีต่อการต้านเชื้อก่อโรคในกุ้ง และสามารถประยุกต์เพื่อนำองค์ความรู้ไปพัฒนาการป้องกันการติดเชื้อในการเพาะเลี้ยงกุ้ง รวมถึงการพัฒนาสายพันธุ์กุ้งต้านโรค

แบบจำลองกลไกการกระตุ้นการสร้างเมลานินโดยระบบโพรฟีนอลออกซิเดสในกุ้งกุลาดำ

 

 

นอกจากนี้  คุณวรรณสิกา เกียรติปฐมชัย และคุณณรงค์ อรัญรุตม์ คณะนักวิจัยจาก หน่วยวิจัยเพื่อความเป็นเลิศเทคโนโลยีชีวภาพกุ้ง (Centex Shrimp) เป็นผู้ร่วมวิจัยในผลงานเรื่อง “การพัฒนาการวินิจฉัยการติดเชื้อวัณโรคชนิดมัยโคแบคทีเรียม ทูเบอร์คูโลซิส ด้วยดีเอ็นเอเซนเซอร์” ที่ได้รับรางวัลผลงานวิจัยระดับดีเยี่ยม ในสาขาวิทยาศาสตร์การแพทย์