1. โคฟรีบราคือ
โคลูกผสมระหว่างแม่โคลูกผสมบราห์มันพื้นเมืองที่มีสายเลือดโคบราห์มัน 75 % ขึ้นไป ผสมกับน้ำเชื้อโคพันธุ์โฮลสไตน์ฟรีเชี่ยนพันธ์แท้ ลูกผสมที่ได้จะมีสายเลือดโคนมอยู่ในระดับ 50 %
2. ลักษณะสี
มีความหลากหลายทั้งสีดำทั้งตัว สีเม็ดมะขามหรือสีขาวดำ เช่น สีโคนมพันธุ์โฮลสไตน์ฟรีเชี่ยน
ส่วนใหญ่จะมีสีเม็ดมะขาม คือ ดำอมน้ำตาล
3. การปรับตัวเข้ากับสิ่งแวดล้อมภูมิอากาศ
ทนต่อสภาพอากาศร้อน หรือร้อนชื้นได้ดีกว่าลูกผสมโคนมที่มีสายเลือดสูงกว่า 75 % ขึ้นไป
4. อาหาร
สามารถกินอาหารหยาบคุณภาพต่ำและเปลี่ยนเป็นผลผลิต เช่น การเจริญเติบโต การให้นมดีกว่าลูกผสมโคนมเลือดสูง
5. โรคและแมลง
มีความทนทานต่อโรคและแมลงดีกว่าลูกผสมโคนมเลือดสูง โดยเฉพาะโรคเต้านมอักเสบ
6. ลักษณะการสืบพันธุ์
โคฟรีบราจะเป็นหนุ่ม เป็นสาว สามารถสืบพันธุ์เมื่ออายุประมาณ 14-15 เดือน น้ำหนักประมาณ 230-250 กก. ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับการเลี้ยงดูและการให้อาหารที่เพียงพอต่อการเจริญเติบโตของลูกโคหย่านม โคฟรีบราเป็นโคที่ผสมติดง่ายทั้งโคสาวและแม่โคที่อยู่ในระยะให้นม การกลับสัดหลังการให้ลูกและอยู่ในระหว่างการรีดนมประมาณ 60 วัน ช่วงห่างการให้ลูกประมาณ 365 วัน จำนวนครั้งต่อการผสมติด (ผสมเทียม) เฉลี่ย 1.4 ครั้ง หรือเปอร์เซ็นต์การผสมติดประมาณ 70 % (ข้อมูลจากโครงการวิจัย เรื่อง สมรรถภาพการสืบพันธุ์ของโคนมทีเอฟ โคนมทีเอ็มแซทและโคฟรีบรา) การให้ผลผลิตน้ำนมโดยเฉลี่ยประมาณ 14-15 กก./ตัว.วัน ระยะการให้นมประมาณ 260 วันโคฟรีบราจะเป็นหนุ่ม เป็นสาว สามารถสืบพันธุ์เมื่ออายุประมาณ 14-15 เดือน น้ำหนักประมาณ 230-250 กก. ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับการเลี้ยงดูและการให้อาหารที่เพียงพอต่อการเจริญเติบโตของลูกโคหย่านม โคฟรีบราเป็นโคที่ผสมติดง่ายทั้งโคสาวและแม่โคที่อยู่ในระยะให้นม การกลับสัดหลังการให้ลูกและอยู่ในระหว่างการรีดนมประมาณ 60 วัน ช่วงห่างการให้ลูกประมาณ 365 วัน จำนวนครั้งต่อการผสมติด (ผสมเทียม) เฉลี่ย 1.4 ครั้ง หรือเปอร์เซ็นต์การผสมติดประมาณ 70 % (ข้อมูลจากโครงการวิจัย เรื่อง สมรรถภาพการสืบพันธุ์ของโคนมทีเอฟ โคนมทีเอ็มแซทและโคฟรีบรา) การให้ผลผลิตน้ำนมโดยเฉลี่ยประมาณ 14-15 กก./ตัว.วัน ระยะการให้นมประมาณ 260 วัน
7. วิธีการเลี้ยงโคฟรีบรา
7.1 การเลี้ยงดู/อาหาร
- ลูกโคก่อนหย่านม |
ให้อาหารหยาบ เช่น หญ้าแห้ง หญ้าสด และอาหารข้นเสริมประมาณไม่เกิน 0.5 กก./ตัว/วัน |
- โคอายุ 7-8 ด |
ให้หญ้าแห้งหรือหญ้าสดอย่างเต็มที่ เสริมด้วยอาหารข้นโปรตีน 14-16 % ประมาณ 1-2 กก./ตัว/วัน ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับปริมาณอาหารหยาบที่ไคได้รับเพียงพอหรือไม่ |
- โคสาวตั้งท้อง
|
ให้หญ้าแห้งและหรือหญ้าสดเต็มที่ อาหารข้นโปรตีน 14 % ประมาณ 2 กก./ตัว/วัน |
- โครีดนม
|
ให้หญ้าแห้งและหรือหญ้าสดเต็มที่ อาหารข้นโปรตีน 16 % ต่ออัตราการให้นม (ให้นม 2 กก. ให้อาหารข้น 1 กก. หรือเท่ากับ 2:1) |
สำหรับโคฟรีบราสามารถเลี้ยงในแปลงหญ้าที่มีการจัดการอย่างดี มีชลประทานเพียงพอตลอดปี สามารถเลี้ยงได้ในพื้นที่ 1.5 ไร่/ตัว โดยใช้ระบบแทะเล็ม ถ้าอาศัยน้ำฝนอย่างเดียวจะต้องมีพื้นที่อย่างต่ำ 2.5 ไร่/ตัว และมีการเสริมอาหารหยาบ เช่น หญ้าแห้งและหญ้าสดอย่างเต็มที่ จะมีประมาณการให้นมประมาณ 6-7 กก./ตัว/วัน ภายใต้การเลี้ยงดูโดยให้อาหารหยาบเพียงพออย่างเดียว
7.2 พื้นที่การเลี้ยงโคฟรีบราที่เหมาะสมการเลี้ยงดู/อาหาร
ควรเป็นพื้นที่ราบ ที่ราบเชิงเขา บนเขา หรือเป็นพื้นที่เนินสูงๆ ต่ำๆ ความชันไม่มากนัก ถ้าเป็นพื้นที่ที่มีความอุดมสมบูรณ์ทั้งดินและน้ำได้ยิ่งดี เพราะการใช้อัตราส่วนโค : พื้นที่แปลงหญ้าจะลดลงด้วย แต่อย่างไรก็ตาม พื้นที่ที่ใช้ในการเลี้ยงโคก็สามารถเลือกใช้พื้นที่ที่มีคุณภาพต่ำได้เมื่อเปรียบเทียบกับพื้นที่ที่จะใช้ในการเกษตรกรรม
7.3 จำนวนการเลี้ยงโคฟรีบราที่เหมาะสม
จำนวนโคฟรีบราที่เหมาะสมขึ้นอู่กับสภาพพื้นที่ความอุดมสมบูรณ์ของดินและน้ำ สิ่งแวดล้อมต่างๆ สามารถเลี้ยงดูได้ในอัตราส่วน 1 ไร่/ตัว จนถึง 10 ไร่/ตัว
7.4 ข้อจำกัดในการเลี้ยงดูโคฟรีบรา
การเลี้ยงโคฟรีบราเกษตรกรจะต้องมีความใกล้ชิดกับโค เนื่องจากโคฟรีบรามีสายเลือดของลูกผสมบราห์มัน และโคพื้นเมืองซึ่งโคพันธุ์ดังกล่าวค่อนข้างดื้อยากต่อการรีดนม แต่ถ้าใกล้ชิดและคุ้นเคยแล้วโคจะเชื่อง อีกประการหนึ่งคือ โคฟรีบราจะให้ผลผลิตต่ำกว่าลูกผสมโคนมเลือดสูง แต่การดูแลเอาใจใส่น้อยกว่าโคนมเลือดสูง
8. ลักษณะเด่นของโคฟรีบรา
8.1 โคฟรีบราเพศเมีย
- เลี้ยงดูง่าย |
โคฟรีบราเป็นโคนมที่หากินเก่ง ใช้อาหารหยาบในแปลงหญ้าได้ดี ทนต่อสภาพอากาศร้อนชื้นได้ดี มีภูมิต้านทานโรคและพยาธิสูงไม่เปลืองค่ารักษาพยาบาลและยาบำรุง |
- ได้ลูกถี่ |
เป็นสัดและกลับสัดหลังคลอดเร็ว ผสมติดง่าย สามารถให้ลูกได้ปีละตัวในสภาพการเลี้ยงดูของเกษตรกร |
- ให้นมพอดี |
ให้น้ำนมพอประมาณด้วยการเลี้ยงดูที่ใช้อาหารหยาบเป็นหลักทำให้ได้ผลตอบแทนต่อการลงทุนสูง |
- มีผลผลิตยืนนาน |
มีอายุยืนให้ลูกได้หลายตัว และให้น้ำนมในช่วงอายุได้มากและได้ราคาเมื่อขายปลดระวางเป็นโคเนื้อ |
สถิติการให้น้ำนมของโคฟรีบรา
โครงการฯ ได้เก็บบันทึกข้อมูลการให้น้ำนมของโคฟรีบราในระยะการให้นมที่ 1 และ 2 จากการทดสอบรีดน้ำนม ที่สถานีวิจัยและทดสอบพันธุ์สัตว์ปากช่อง ฟาร์มของเกษตรกรในจังหวัดนครราชสีมา และสมาชิกสหกรณ์โคนมไทย-เดนมาร์คขามทะเลสอ ดังนี้
การให้น้ำนม (กก.) | การให้น้ำนม Lactation 1 | การให้น้ำนม Lactation 2 | ||||
สถานีวิจัยและทดสอบพันธุ์สัตว์ปากช่อง |
8 |
277 |
9.6 |
- |
- |
- |
เกษตรกรรายที่ 1 |
4 |
260 |
12.5 |
- |
- |
- |
เกษตรกรรายที่ 2 |
3 |
270 |
14.0 |
- |
- |
- |
สหกรณ์โคนมฯ ขามทะเลสอ 13 ราย |
28 |
225 |
10.3 |
16 |
240 |
14.1 |
รวม/เฉลี่ย |
43 |
258 |
11.6 |
16 |
240 |
14.1 |
8.2 โคฟรีบราเพศผู้
โตเร็ว ขุนได้ดี อัตราการเจริญเติบโตสูง
เอวยาว ช่วงเอวยาวทำให้มีเนื้อสันปริมาณมาก
อกใหญ่ ตัวใหญ่ ลำตัวลึก เนื้อหน้าอกลำตัวมาก
บั้นท้ายเต็ม มีเนื้อตะโพก และต้นขาเต็มทำให้ได้เนื้อส่วนนี้มาก
การทดสอบคุณภาพซากโคฟรีบรา
โครงการฯ ได้นำโคฟรีบราขุน หลังจากที่ใช้ระยะเวลาในการขุนประมาณ 2 เดือน เข้าทำการชำแหละเพื่อทดสอบคุณภาพซากร่วมกับนักวิชาการของกรมปศุสัตว์ ณ โรงฆ่าสัตว์จังหวัดขอนแก่น เมื่อวันที่ 18 พฤศจิกายน 2547 ผลการศึกษาคุณภาพซาก ดังแสดงในตารางที่ 2
ตารางที่ 2 : แสดงผลการทดสอบคุณภาพซากโคฟรีบรา
ทะเบียนโค |
อายุ(เดือน) |
นน.ก่อนฆ่า (กก.) |
นน.ซากอุ่น(กก.) |
% ซากอุ่น |
นน.ซากเย็น (กก.) |
% ซากเย็น |
% shrinkage |
นน.เนื้อแดง (กก.) |
% เนื้อแดง |
Rib eye area (cm2) |
รอ-ธบ-159011 |
23 |
467 |
227 |
49 |
221 |
47 |
2 |
124 |
56 |
83 |
มส-กส-088012 |
21 |
468 |
245 |
52 |
239 |
51 |
1 |
138 |
58 |
99 |
ขก-บผ-249011 |
21 |
471 |
238 |
50 |
232 |
49 |
1 |
132 |
57 |
71 |
เฉลี่ย |
22 |
469 |
237 |
50 |
231 |
49 |
1 |
131 |
57 |
84
|
เมื่อพิจารณาเปรียบเทียบผลการทดสอบคุณภาพซากโคฟรีบราขุน ในตารางที่ 2 และผลการศึกษาผลผลิตและคุณภาพซากโคขุนพันธุ์ต่างๆ ของ ยอดชาย ทองไทยนันท์ (2545) ดังแสดงในตารางที่ 3 จากการเปรียบเทียบข้อมูลดิบซึ่งไม่ได้มีการวิเคราะห์ค่าทางสถิติ จะเห็นได้ว่า น้ำหนักก่อนฆ่าของโคฟรีบราเฉลี่ย 469 กก. จะอยู่ระหว่างกลางของโคลูกผสมบราห์มันและโคลูกผสมชาโรเลส์ (500 กก.) กับกลุ่มโคโฮลสไตน์และโคมัน (400 กก.) ซึ่งน้ำหนักซากอุ่นเฉลี่ย 237 กก. ก็อยู่ระหว่างกลางสองกลุ่มดังกล่าวเช่นเดียวกัน ในส่วนของเปอร์เซ็นต์ซากอุ่นค่อนข้างจะต่ำกว่าเมื่อเปรียบเทียบกับค่าเฉลี่ยระหว่างโคฟรีบรา 50 % กับโคทดลองของยอดชาย ทองไทยนันท์ (2545) เฉลี่ย 58 % แต่อย่างไรก็ตามในส่วนของเปอร์เซ็นต์เนื้อแดงนั้นก็จัดว่าอยู่ในกลุ่มเดียวกัน สำหรับพื้นที่หน้าตัดเนื้อสัน (Rib eye area) ของโคฟรีบราจัดได้ว่าอยู่ในเกณฑ์ค่อนข้างดี จากข้อมูลดังกล่าวมีข้อสังเกตประการหนึ่งคือ โคฟรีบรานั้นได้รับการเลี้ยงดูในแปลงหญ้ามาเป็นระยะเวลานานถึง 19-20 เดือน และใช้เวลาขุนเพียง 2 เดือน จะเห็นได้ว่าอาหารโปรตีนที่โภชนะที่สำคัญในการสร้างกล้ามเนื้อยังไม่เพียงพอเมื่อเปรียบเทียบกับโคขุนของ ยอดชาย ทองไทยนันท์ (2545) ที่ใช้ระยะเวลาขุน 4-6 เดือน
ตารางที่ 3 : แสดงการเปรียบเทียบผลผลิตและคุณภาพซากของโคขุนพันธุ์ต่างๆ
พันธุ์โค |
นน.ก่อนฆ่า (กก.) |
ระยะเวลาการขุน (เดือน) |
นน.ซาก (กก.) |
% ซาก |
นน.เนื้อแดง (กก.) |
% เนื้อแดง |
ลูกผสมบราห์มัน |
500 |
4-6 |
275 |
55 |
165 |
60 |
ลูกผสมชาโรเลส์ |
500 |
4-6 |
300 |
60 |
210 |
70 |
โฮลสไตน์ฟรีเชี่ยน |
400 |
4-6 |
220 |
55 |
128 |
58 |
โคมัน |
400 |
3 |
220 |
55 |
132 |
60 |
โคทั่วๆ ไป |
300 |
ไม่ได้ขุน |
165 |
55 |
91 |
55 |
โดยโคฟรีบราที่นำมาขุนและทดสอบคุณภาพซาก พบว่า โคฟรีบราเพศผู้มีการเจริญเติบโตในระยะขุนดีมาก ค่าเฉลี่ยเกิน 1.2 กก./ตัว/วัน เปอร์เซ็นต์เนื้อแดงและพื้นที่หน้าตัดเนื้อสันมีความใกล้เคียงและอยู่ในเกณฑ์ค่อนข้างดี เมื่อเปรียบเทียบกับโคพันธุ์ลูกผสมบราห์มัน ลูกผสมชาโรเลส์ และโคมัน
ตารางที่ 4 : แสดงผลการทดสอบสมรรถภาพการเจริญเติบโต ของลูกโคผสมฟรีบรากับสายพันธุ์ต่างๆ
กลุ่มทดลอง |
จำนวนโค |
ค่าเฉลี่ยน้ำหนักโค (กก.) |
น้ำหนักโคที่เพิ่มเฉลี่ย |
ADG (กก./ตัว/วัน) |
โคลูกผสมฟรีบรา - บราห์มัน |
4 |
177-226 |
44.13 |
1.47 |
โคลูกผสมฟรีบรา - ชาโรเลส์ |
4 |
169-228 |
50.88 |
1.70 |
โคลูกผสมฟรีบรา - โฮลสไตน์ |
4 |
177-226 |
40.38 |
1.35 |
ค่าเฉลี่ยรวม |
4 |
174-227 |
45.13 |
1.35 |
จากรายงานความก้าวหน้าผลการทดลองโครงการ “การศึกษาสมรรถนะการเจริญเติบโต คุณภาพซาก โคลูกผสมฟรีบรา-บราห์มัน โคลูกผสมฟรีบรา-ชาโรเลส์ และโคลูกผสมฟรีบรา-โฮลสไตน์ฟรีเชี่ยนเพศผู้” โดยให้อาหารผสมเสร็จ (Total Mix Ration : TMR) โปรตีนหยาบ 14 % เลี้ยงลูกโคเพศผู้หย่านมจำนวน 12 ตัว แบบให้กินเต็มที่ พบว่ากลุ่มแรกโคลูกผสมฟรีบรา-ชาโรเลส์ เจริญเติบโต 1.47 กก. โคกลุ่มที่ 2 ฟรีบรา-ชาโรเลส์ เจริญเติบโต 1.70 กก. โคกลุ่มที่ 3 ฟรีบรา-โฮลสไตน์ฟรีเชี่ยน เจริญเติบโตวันละ 1.35 กก.
จากผลการทดลองต่างๆ จะเห็นได้ว่าแม่โคฟรีบราเป็นโคเอนกประสงค์ที่สามารถนำไปต่อยอดเพื่อผลิตโคนมและโคเนื้อ ตลอดจนโคขุนที่ให้เนื้อคุณภาพดีได้เป็นอย่างดี
“โคที่ดีนั้นคือ โคที่สามารถให้ผลผลิตได้เต็มความสามารถในสภาพแวดล้อมที่เป็นอยู่อย่างมีความสุขสมบูรณ์ และให้ผลตอบแทนสูง”